ÖNSÖZ/SUNUŞ
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun yüzüncü yılı vesilesiyle, bir
milletin yeniden doğuşunun ve kendini yeniden tanımlamasının
hikayesini daha derinlemesine anlamak amacıyla önemli bir adım attık.
Bu özel yıldönümünü, ülkemizin ekonomik kalkınma yolculuğunda
önemli roller üstlenmiş iktisat hocalarıyla gerçekleştirdiğimiz kapsamlı
söyleşilerle taçlandırmayı seçtik. Söz konusu bu değerli bilgi
cumhuriyetimizin birikiminin, Cumhuriyetimizin kuruluşundan bugüne
ekonomik alanda katettiği mesafeyi, yaşanan zorlukları ve elde edilen
başarıları gözler önüne sermesi amaçlanmaktadır.
Bu kitap, geçmişten günümüze Türkiye ekonomisinin dönüşümünü, bu
süreçte iktisat biliminin ve iktisatçıların oynadığı kritik rolleri
aydınlatmayı hedeflemektedir. Her biri kendi alanında uzmanlaşmış
hocalarımızın deneyimleri, gözlemleri ve analizleri, Cumhuriyet
tarihimizin ekonomik anlamda dönüm noktalarına ışık tutmakta ve
gelecek nesillere bilgelik ve ilham vermeyi amaçlamaktadır.
Editörler olarak, bu eserin hazırlanmasında emeği geçen herkese derin
minnettarlarımızı sunarız. Bu söyleşilerin, okuyucularımıza
Cumhuriyetimizin ekonomik mirasına dair kapsamlı bir bakış açısı
sunmasını ve bu topraklarda yaşayan her bireyin, ülkemizin ekonomik
geleceğine katkıda bulunma sorumluluğunu hissetmesini umuyoruz.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun yüzüncü yıl dönümünde, bu
kitabın, umutla ve azimle şekillenen ekonomik geleceğimiz için bir
rehber ve ilham kaynağı olmasını diliyoruz. Gelecek nesillerin, bu eseri,
büyük bir milletin ekonomik bağımsızlık ve kalkınma yolundaki kararlı
adımlarını anlamak ve bu yolda ilerlemek için bir pusula olarak
kullanacaklarını umut ediyoruz.
Editör Öğr. Gör. Büşra DOĞAN
Editör Öğr. Gör. Ayten Nahide KORKMAZ

Kitaba ulaşmak için: https://www.gazikitabevi.com.tr/cumhuriyetin-100.yilinda-iktisat-bilimi

ÖNSÖZ
Kırgızistan Araştırmaları adlı çalışmaların temel amacı
Kırgızistan ile ilgili kaynaklara dayalı, doğru bilimsel bilgi üretmek ve
bunları derli toplu şekilde bilim dünyasının istifadesine sunmaktır.
Böylece Kırgızistan ile ilgili araştırma yapanların yararlanabileceği
bir araştırma serisinin de ortaya çıkması ümit edilmektedir.
31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsız olmasından günümüze
modern Kırgız tarihinde birçok mühim olay gerçekleşmiştir. Şüphesiz
ki bunların başında, Kırgızistan’daki halk ayaklanmaları gelir. Bu
olaylar tarihçilerin kayıtsız kalamayacağı olaylardır. Bu bağlamda
bunlara şahit olmak da bir tarihçi, sosyolog, siyaset bilimci vd. için
büyük bir ehemmiyete sahiptir. Kırgızistan’da 5-6 Ekim 2020
tarihinde cereyan eden olaylar da bu bağlamda dikkate değer ve
ileride üzerinde araştırmalar yapılacak bir konudur. Bununla birlikte
2020 yılı insanlık tarihinde Covid-19 salgını ile yer alacak, yine
insanlık tarihindeki önemli dönüşüm ve değişimlerde bir dönüm
noktası, bir milât olarak kabul edilecek de bir yıl oldu. 2020’de
cereyan eden olaylar her şart ve dönemde bilimin önemini,
araştırmaların, çalışmaların ara verilmeden devam ettirilmesi
gerektiğini bir kez daha ortaya koydu.
Kırgızistan Araştırmaları 2020 adlı bu çalışmada edebiyat,
ekonomi, siyaset, din, medya ve sanat bölüm başlıkları altında on
çalışma yer almaktadır. Edebiyat bölümünde Kırgız edebiyatının en
kıymetli çalışmalarından olan Sıngan Kılıç romanını konu alan
çalışma, bu eseri geniş, etraflı ve Türk dünyasındaki diğer değerlerle karşılaştırmalı bir şekilde ele alan bir çalışmadır. Ekonomi
bölümünde son dönemlerde en çok rağbet edilen konulardan biri
olan e-girişimcilik, e-satış, Kırgızistan’ın dış ticaret ve döviz kurları ile
ilgili durumu, ekonomide hayvancılığın yeri gibi konular ele
alınmıştır. Siyaset bölümünde Avrupa Birliği ülkelerinden olan
Almanya’nın Kırgızistan ile olan ilişkilerinin gelişim süreci ve
karşılıklı beklentiler incelenmiştir. Din bölümünde Türkiye’nin
Kırgızistan’da din eğitimine yaptığı katkılar etraflı bir şekilde ortaya
konmuştur. Bu bölümdeki her iki çalışma alanında kıymetli bilgiler
ortaya koymakta, etraflı değerlendirmeler ihtiva etmektedir. Yine bu
çalışmalar ileride yapılacak çalışmalar için de kaynak olma
hususiyetine haizdir. Medya bölümünde Kırgızistan’daki
gazetecilerin değer yargıları üzerine yapılmış saha çalışması ve
verileri verilmiştir. Bu çalışma da bu alanda dikkate değerdir. Sanat
bölümünde genel olarak Kırgızistan’da resim sanatının gelişimi ve
ileri gelen örnekleri üzerine geniş bir değerlendirme yer almaktadır.
Bu eserin, Kırgızistan üzerine yapılacak araştırmalar için faydalı
olmasını diler; yazarlara, çalışmanın ortaya çıkması noktasında
yardımı olan herkese teşekkür ederim.
Editör: Cengiz BUYAR

DOĞAN, Büşra, (2021). Kırgızistan Araştırmaları 2020. Cengiz Buyar (Ed.), Kırgızistan’da Dış Ticaret ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi (s.91-102). Bişkek: BYR Publishing House. ISBN:978-9967-9291-0-4.

Uluslararası ilişkiler açısından 20. yüzyıl, dünya tarihinde iki büyük küresel savaş ve Soğuk Savaşın yaşandığı bir dönem olmuştur. 1946 yılında II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinden kısa bir süre sonra dünya, bu kez iki büyük nükleer gücün 1991 yılına kadar devam eden Soğuk Savaş arasında kalacaktır. Elbette her kutup kendi sistemi içinde hegemonyasını kurgularken öteki yaratımlarının ardı arkası kesilmeyecektir. Böylece Soğuk Savaş’ın ilan edilmesi sonrasında uluslararası aktörler ve bireyler, SSCB’nin öncülük ettiği komünist dünya ile Doğu Blok’u ve ABD’nin başı çektiği liberal demokrasiler ile kapitalizmin yer aldığı Batı Blok’u arasında yeni bir düzen içinde var olmaya başlamıştır. Bu yeni hegemonya arayışı ekseninde bireyler ve devletler sistem içinde iki farklı kutbun yarattığı etkiler dünyası içinde varlıklarını sürdürürken, düşman algısı “biz-öteki” olarak kodlanmıştır. Nitekim 9 Kasım 1989 yılında Berlin Duvarı yıkılırken, 20. yüzyılın bilinen kavramları, aktörleri, olayları ve fikirleri de bir anlamda yıkılmıştır. Artık bilinen eski dünyanın iki kutupluluğu yerini, ABD ve Batı’nın hâkim hegemon güç olduğu bir sürece bırakmıştır. Bu noktada SSCB’nin yıkılışı da sistemde şüphesiz en büyük değişimin başlangıcı olmuştur. Batı-Doğu ayrımının ve güç gösterilerinin Doğu ayağı bu süreçte sona ermiştir.

Çalışma kapsamında Soğuk Savaşsız ve SSCB’nin liderliğinin olmadığı Doğu Bloksuz geçen 30 yıl içinde uluslararası sistemde yaşanan değişimlerin incelenmesi hedeflenmiştir. Amaç sadece bölgesel gelişmelerin incelenmesi değil, aynı zamanda Doğu-Batı ayrımının küresel alandan silinip silinmediğinin, fikri değişimlerin, yeni aktörlerin ya da yeni ötekilerin yaratılıp yaratılmadığının da ortaya konmasıdır. Bu kapsamda çalışmada ele alınan başlıklar, uluslararası aktörlerin öne çıkan örneklerine odaklı olmanın yanı sıra, bireysel ve yönetsel bağlamda da düşünsel ve konjonktürel değişimlerin görünür hale gelmesini hedeflemektedir.

Editör: Merve Suna Özel Özcan

DOĞAN, Büşra, (2022). Soğuk Savaş Sonrası Sistem Devlet ve Tarih. Merve Suna Özel Özcan (Ed.), Soğuk Savaş Sonrası Kırgızistan (s.63-80). Orion Kitabevi. ISBN: 978-625-7294-80-5.

ÖNSÖZ

Bu kitapta on beş farklı disiplin üzerinden Türkiye’nin sosyal bilimler tarihini ve birikimini ortaya koyabilmek amacıyla alanına katkı sunmuş isimlerle söyleşiler gerçekleştirdik.
Her bir söyleşide, konuştuğumuz disiplinin kuruluş sürecine, gelişim dinamiklerine ve bugünkü ve yakın gelecekteki durumuna odaklanılmıştır.
Bilimin büyük ölçüde birikimli değil kesintili bir şekilde ilerlediği, bu nedenle ortaya çıkan kuramsal boşlukların geçmişten gelen birikime bağlı olarak değil genellikle farklı tarihsel ve toplumsal koşulların ürünü olan ithal kuramlarla doldurulduğu ülkemizde sosyal bilimlerin ve tek tek disiplinlerin tarihini araştırmak, bilimsel bilginin birikimi için en acil gerekliliklerden biri olarak karşımızda durmaktadır.
Bu kadar fazla sayıda disiplini kapsayan bir kitabın, ele aldığı konuyu tüm boyutlarıyla tüketmesi mümkün değildir. Amacımız, Türkiye’de sosyal bilimlerin tarihini olabildiğince uzun erimli ve geniş kapsamlı bir şekilde, belli başlı boyutlarıyla ortaya koymakla sınırlıdır. Bu kitap, Türkiye’nin sosyal bilim tarihi üzerine daha derinlemesine araştırmaların yapılması ihtiyacına dikkat çekebilirse amacına ulaşmış olacaktır.
Editörler: Oğuzhan Koca • Kaan Akman

KORKMAZ, Ayten Nahide & DOĞAN, Büşra, (2024). Cumhuriyetin 100. Yılında Sosyal Bilimler. Oğuzhan Koca & Kaan Akman (Ed.), İktisat, (s.87-100). İmge Yayınevi. ISBN: 978-625-6455-28-3.

Kitaba ulaşmak için: https://www.imge.com.tr/kitap/cumhuriyetin-100-yilinda-sosyal-bilimler-ahmet-inam-9786256455283

ÖN SÖZ
2019 yılının Aralık ayında Çin Halk Cumhuriyeti’nde Covid-19 adlı
yeni tip koronavirüs hastalığı ortaya çıkmış ve bu virüsün tüm ülkelere
hızlı bir şekilde yayılması nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2020
yılının Mart ayında pandemi ilan etmiştir. Bu kitap, hâlâ tüm dünyayı
birçok boyutuyla etkilemeye devam eden Covid-19 Pandemisinin etkilerini
interdisipliner bakış açısıyla irdelemek ve bu alanda çalışma yapacak
akademisyen ve araştırmacılar için kaynak niteliği taşıyacak bir başucu
eseri ortaya çıkarmak üzere hazırlanmıştır. Covid-19 Pandemisine Disiplinlerarası
Bakış adlı kitap çalışmamız, Covid-19 Pandemisinin ekonomik,
sosyal ve siyasal etkilerini disiplinlerarası bir yaklaşım çerçevesinde
literatüre katkı sağlamak amacıyla incelemeyi ve söz konusu salgının
etkilerini azaltmaya yönelik çözüm önerileri geliştirmeyi hedeflemektedir.
Covid-19 Pandemisinin etkilerini disiplinlerarası bir bakış açısıyla
ele alan kitabımız, yirmi yedi bölümden oluşmakta ve dolayısıyla pandeminin
etkilerini birçok boyutuyla ve güncel veriler yardımıyla ele almaktadır.
Bölümler, konusunda uzman akademisyenler tarafından hazırlanmış
olup her bölüm, hakem değerlendirme sürecinden geçirilmiş ve
gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Buna karşın, her bölümün farklı yazarlar
tarafından kaleme alınması ve bölüm sayısının fazla olması nedeniyle
dikkat edilmesine karşın bölümlerde bazı benzer ifadelerin ortaya çıkması,
kaçınılmaz olmuştur. Kitapta yer alan her bölümün sorumluluğu,
bölüm yazarlarımıza aittir.
Kitabın hazırlanmasında öncelikle biz editörlere gerek bölümlerin
yazımında gerekse yazılan bölümlerin hakemlik sürecinde katkı sağlayan
tüm değerli hocalarımıza minnettarız. Kitabın yayınlanma sürecine
kadar geçen tüm aşamalarda görüş ve desteklerini sunan Muğla Sıtkı
Koçman Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Hatice
Hicret ÖZKOÇ ile İktisat Bölümünden Araş. Gör. Ramazan TAŞÇI ve
Araş. Gör. Tarık DURAN’a katkıları için çok teşekkür ederiz. Kitabın titizlikle
basımını sağlayan Nobel Yayıncılık çalışanlarına teşekkür ederiz.
Ayrıca yine bu kitabın yayın hayatına geçmesi için büyük katkı sağlayan
Çağdaş Holding İcra Kurulu Üyesi Sayın Dağlarca ÇAĞLAR’a teşekkürlerimizi
sunarız.
Son olarak bizi bu yoğun geçen süreçte hep destekleyen ve hoşgörülerini
hiç esirgemeyen kıymetli eşlerimiz Seyit DEVİREN ve Hüseyin
DAŞKIRAN ile hayatımızın anlamı ve neşe kaynağı sevgili çocuklarımız
Ecem DEVİREN, İlayda Şükriye DEVİREN ve Can Mustafa DAŞKIRAN’a
şükranlarımızı sunmaktayız.
Covid-19 Pandemisinin etkilerini disiplinlerarası bir bakış açısıyla inceleyen
bu çalışmanın; akademisyenlere, sivil toplum kuruluşlarına, öğrencilere
ve konuya ilgi duyan herkese faydalı olmasını temenni ederiz.
Editörler: Doç. Dr. Nursen VATANSEVER DEVİREN & Dr. Öğr. Üyesi Filiz DAŞKIRAN

DOĞAN, Büşra, (2021). Covid-19 Pandemisine Disiplinlerarası Bakış. Nursen Vatansever Deviren, Filiz Daşkıran (Ed.), Covid-19 Salgınının Orta Asya Ekonomilerine Etkisi (s.481-503). Nobel Yayınevi Bilimsel Eserler. ISBN: 978-625-7492-70-6.

Çin, Orta Asya'da artan sinofobiye (Çin karşıtlığına) karşı politikalarını yumuşak güç odaklı olarak değiştirmiştir. Bu kapsamda:
Kuşak Yol Projesi gibi büyük yatırımlarla bölge halkına ulaşmayı hedeflemiştir.
Kültürel diplomasi araçlarını kullanarak yeni bir Çin hikayesi yaratmıştır.
Konfüçyüs Enstitüleri aracılığıyla Çin dilini ve kültürünü yaymaya çalışmıştır.
Ancak politikaların devlet kontrolünde ve merkezi yapıda olması nedeniyle hedeflenen sonuçlara tam olarak ulaşılamamıştır. Buna rağmen Çin, ekonomik ve kültürel gücünü kullanarak bölgedeki etkisini artırmaya devam etmektedir.

Mırzo Ulug’bek – Buyuk Mutafakkır Olım Va Davlat Arbobı" Mavzusıdagı Xalqaro Ilmıy-Amalıy Anjuman, Sciende and Innovation, Taşkent, Özbekistan, 2024. ISSN: 2181-3337. https://doi.org/10.5281/zenodo.11173693.

Enerji güvenliği, uygun maliyetli ve güvenilir bir şekilde enerjinin tedarik edilmesini ifade
etmektedir. Özbekistan enerji sektörü, özellikle doğalgaz, hidroelektrik ve kömür gibi
kaynaklara dayanmaktadır. Ülke, enerji güvenliği ve çeşitliliğini artırmak için yenilenebilir
enerji kaynaklarına da yatırım yapmaktadır. Özbekistan, enerji verimliliği ve sürdürülebilir
enerji projelerini destekleyerek enerji sektöründe çeşitlilik sağlamayı hedeflemektedir. Ülke,
özellikle yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretimini artırmak amacıyla çeşitli projeleri
hayata geçirmektedir. Öte yandan Çin Halk Cumhuriyeti, enerji ihtiyacının arttığı bir dönemde
enerji güvenliği konusunda önemli adımlar atmaktadır. Gelecekte enerji sıkıntısı yaşamamak
amacıyla ülke, enerji güvenliği politikalarını geliştirmekte ve bu politikaları oluştururken ulusal
ve ekonomik güvenliği de göz önünde bulundurmaktadır. Çin, enerji tedariki sağladığı ülkelerle
ilişkilerinde çeşitli politikaları uygulayarak enerji güvenliğini sağlamaktadır. Son dönemde,
Özbekistan-Çin ilişkilerinde enerji güvenliği konusunun giderek artan önemi nedeniyle, Çin'in
Özbekistan ekonomisi ve politikası üzerindeki etkisinin sürekli olarak arttığı görülmektedir. Bu
artışın temelinde, Özbekistan'ın zengin enerji kaynakları bulunmaktadır. Çin, Körfez
ülkeleriyle olan enerji bağımlılığını azaltıp, komşu devletler olan Orta Asya Bölgesi ülkeleriyle
çeşitlendirmeyi hedeflemektedir. Bu çalışmada ilk olarak Özbekistan’ın genel enerji görünümü
hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Ardından enerji güvenliğinin genel çerçevesi çizilmiş ve bu
doğrultuda Özbekistan-Çin ilişkileri ele alınmıştır. İkili ilişkiler kapsamında yapılan yatırımlar
ve iş birlikleri analiz edilmiştir. Bu analiz yapılırken söz konusu ülkelerin izlediği enerji
politikalarına olan bağlılıklarına ne ölçüde dikkat ettikleri sorusunun cevabını vermek
amaçlanmıştır. Son dönemlerde Çin ekonomisinde gerek enerji güvenliğinin gerekse
sürdürülebilirliğin öneminin artması Özbekistan ile ilişkilerin gelişmesine yol açmıştır. Bu
sebeple çalışma güncel döneme ışık tutmaktadır. Ek olarak bu çalışma bölgedeki enerji
politikası gündeminin de analiz edilmesi açısından önem arz etmektedir.

DOĞAN, B. & SUGÖZÜ, H. İ., (2023). Yakın Dönem Özbekistan-Çin İlişkileri: Enerji Güvenliği Çerçevesinde Bir Değerlendirme (s.154-161), ASES International Fırat Scientific Research Conference, Mehmet Miman (Ed.), Elâzığ, 2023. ISBN: 978-625-99488-8-1.

Cinsiyet, gerek üreme organı gerekse fizyolojik yapı farklılığı ile ilişkili olan bireyin kendini ait
hissettiği kimliktir. Toplumsal cinsiyet ise; toplumlaşma sürecinde davranışsal, kültürel ve sosyal bir
döngü içerisinde kadın ve erkeğe atfedilmiş rollerdir. Cinsiyet eşitsizliği, toplumsal cinsiyet içerisindeki
kadının ikincilleştirilmesiyle oluşmuş bir terimdir. Toplumsal cinsiyetin ekonomi ile ilişkisini inceleyen
yaklaşım sosyalist feminist düşünceden etkilenmektedir. Toplumun insanlara dayattığı rollerin
istenildiğinde veya gerektiğinde değişebileceğini söylemektedirler. Kadınların ekonomiye katılımını
engelleyen tüm engellerin ortadan kaldırılması gerektiğini, böylece erkeklerle aynı payı almalarının
sağlanacağını ve eşit bir şekilde yaşanacağını söylemektedirler. Bu çalışmada cinsiyet eşitsizliği, ekonomik
büyüme ve toplumsal barış arasındaki ilişki ele alınmıştır. Çalışmada 2000q1-2021q4 yıllarında
Türkiye’nin üçer aylık dönemleri kapsayacak şekilde ve logaritması alınmış olarak kadınların işgücüne
katılım oranı, gayrisafi yurtiçi hasıla, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ve küresel barış indeksi
değişkenleri kullanılmıştır. Analizde ilk olarak durağanlık test edilmiş ve değişkenlerin aynı seviyede
durağan olduğu görülmüştür. Ardından Johansen Eşbütünleşme testi ile değişkenler arasında uzun
dönemli ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu uzun dönemli katsayılar FMOLS, DOLS ve CRR testleriyle
belirlenmiştir. Sonuçlar teori ile örtüşmektedir. Kadınların istihdama katılım oranı ve gayrisafi sabit
sermayenin artışı, gayrisafi yurtiçi hasılayı arttırmaktadır. Benzer şekilde ülkenin küresel barış indeksi
arttıkça gayrisafi yurtiçi hasılası da artmaktadır. Analiz sonucunda kadınların işgücü katılım
oranı ve küresel barış indeksi arttıkça ekonomik büyümenin de arttığı görülmüştür.

20. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Köksal Şahin, Suat Kol, Ali Kırksekiz, Mehmet Töre Yıldırım (Ed.), Bişkek, 2022. ISBN: 978-975-498-272-5.

Eğitim; bireyin, toplumun ve gelecekteki insanların gelişimini ve refahını güçlendirmeye yarayan sosyal bir süreçtir. Toplumun tümünü öncelikli olarak ilgilendirmektedir. Kamu hizmetleri içerisinde en önemli harcamalar arasında yer almaktadır. Ancak özellikle gelişmekte olan ülkelerde yıllarca çok arka planlarda bırakılmıştır. Bu çalışmanın amacı, eğitimin ekonomideki yerini analiz etmektir. Toplumlar, eğitim seviyesinin artmasıyla beraber verimlilik ile arasında bağ kurmaktadır. Eğitim etkinliklerinin kalitesinin ise bireyin sosyal, kültürel, politik ve ekonomik gelişiminin niteliğine yönelik etkisinin olduğu kabul görmüş bir görüştür.
Bu çalışmada 1998-2020 dönemlerinde seçilmiş ülkelerin ekonomik büyüme, eğitimin niteliği ve finansmanı ilişkisinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak eğitimin niteliği ve finansmanı arasında negatif etkileşim olduğu görülmüştür. Eğitimin niteliği ile ekonomik büyüme arasında, ilköğretim seviyesinde negatif, ortaöğretim ve yükseköğretim seviyelerinde pozitif etkileşim bulunmaktadır. Eğitimin finansmanı ile ekonomik büyüme arasındaysa ilköğretim ve ortaöğretim seviyelerinde pozitif etkileşim bulunmaktadır. Yükseköğretimde ise etkileşim görülmemiştir.

19. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi. Ali Kırksekiz, Ahmet Vecdi Can, Hüseyin Çalışkan, Kamil Taşkın, Köksal Şahin, Muhammed Kürşad Uçar, Suat Kol (Ed.), İstanbul, 2021. ISBN: 978-605-74309-7-7.

Kazakistan enerji kaynakları açısından oldukça zengin bir ülke olup ekonomisi enerjiye
dayalıdır. Çin ise gün geçtikçe enerji talebi artan bir ülkedir. Bu sebeple taraflar enerji iş
birliği konusunda isteklidirler. Bu çalışma Kazakistan ile Çin ilişkisinde son dönemlerde
Modern İpek Yolu Projesi’nin de etkisiyle enerjinin önemi hızla arttığı için yapılmıştır.
Tarafların enerji iş birlikleri 1997 senesinde petrol ile başlamış ve hızla ilerlemiş ve
genişlemiştir. İki ülke arasında günümüzde doğalgaz, petrol, uranyum ve yenilenebilir enerji
kaynakları üzerine iş birlikleri yürütülmektedir. Bu enerji iş birlikleri sayesinde günümüzde
enerji kaynakları araştırılmakta ve geliştirilmekte, boru hatları yapılmakta, enerji ürünleri
işlenmekte, teknik ve mühendislik hizmeti sağlanmakta, yenilenebilir enerji finansmanı
sağlanmakta ve enerji ticareti yapılmaktadır. Bu durum ülkelere maddi faydalar
sağlamaktadır. Özellikle 2013 senesinde açıklanan Modern İpek Yolu Projesi iş birliklerinin
daha da genişletilmesi ve güçlenmesi için kaçınılmaz bir fırsattır. Bu çalışmada enerji
konusunda genel bir bilgi verildikten sonra Modern İpek Yolu’nun genel çerçevesi
çizilecektir. Ardından Çin ve Kazakistan arasında artan çok boyutlu ilişkiler enerji ilişkileri
çerçevesinde ele alınacaktır. Çalışmada Modern İpek Yolu kapsamında yapılan yatırımlar ve
enerji iş birlikleri hakkında bilgi verilmiştir. Geçmişteki sürece kıyasla Modern İpek Yolu
Projesi sayesinde artan enerji iş birliklerinin analizi hedeflenmiştir. Ayrıca Çin’in izlediği
politikalarla Kazakistan enerji ekonomisinde etkin olup olmadığı sorusunun cevabı
aranmıştır. Çin ekonomisi açısından sürdürülebilirliğin önemi her geçen gün arttığı için başta
enerji zengini olan komşusu Kazakistan olmak üzere Orta Asya Devletleri ile ilişkilerini ve
yatırımlarını arttırmaktadır. Bu durum birçok fırsatı ve riski içinde barındırmaktadır. Tüm
bunlar değerlendirildiğinde çalışmanın özelliği günümüze ışık tutmasıdır. Enerji iş birliğinin
barındırdığı fırsatları ve riskleri analiz ederek yapılan yatırımları aktarmasından dolayı
çalışma önem arz etmektedir.

Uluslararası Geçmişten Geleceğe İpek Yolu Sempozyumu. Orhan Kurtoğlu, Güljanat Kurmangalıyeva Ercilasun, Veli Savaş Yelok, Züleyha Nurgül Ertuğrul (Ed.), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi TODAİE Yayınları, Yayın No: 159, Ankara, 2022. e-ISBN: 978-975-8918-77-5.

Enerjiye olan ihtiyacı her geçen gün artan Çin Halk Cumhuriyeti, gelecek dönemlerde enerji sıkıntısıyla karşı karşıya kalmamak adına enerji güvenliği politikalarını geliştirmektedir. Ülke enerji politikalarını oluştururken ulusal ve ekonomik güvenliği de göz önüne almaktadır. Enerji güvenliğine son derece önem atfeden Çin Halk Cumhuriyeti, enerji ilişkisi kurduğu ülkelerde enerji güvenliğini sağlamak adına çeşitli politikalar izlemektedir. Bu çalışma Çin-Kazakistan ilişkisinde son dönemlerde enerji güvenliği hususunun önemi hızla arttığı için yapılmıştır. Çin, Kazakistan’daki varlığını giderek artırmaktadır. Bu durumun temelinde pek tabii Kazakistan’ın zengin doğal kaynakları bulunmaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti enerji güvenliğine oldukça önem vermektedir. Bu doğrultuda Körfez ülkelerinden enerji bağımlılığını koparıp, Orta Asya Bölgesi ile çeşitlendirmeyi hedeflemektedir. Bu çalışmada Kazakistan’ın genel görünümü hakkında bilgi verildikten sonra enerji güvenliğinin genel çerçevesi çizilecektir. Ardından enerji ilişkileri ve güvenliği çerçevesinde Çin ile Kazakistan arasında artan çok boyutlu ilişkiler ele alınacaktır. Çalışmada ikili ilişki kapsamında yapılan yatırımlar ve ekonomik işbirliklerinin analizi hedeflenmiştir. Ayrıca Çin’in ekonomik, ticari ve savunma alanlarında izlediği politikalarla Kazakistan’da etkin olup olmadığı sorusunun cevabı aranmıştır. Çin Halk Cumhuriyeti’nin izlediği politikalar çerçevesinde oluşturduğu enerji ilişkisinde dikkat ettiği noktaların cevabını vermek amaçlanmıştır. Enerji güvenliği ve sürdürülebilirliğin Çin ekonomisi için önemi son yıllarda başta Kazakistan olmak üzere Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerini arttırmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın özelliği güncel döneme ışık tutmasıdır. Enerji politik gündeminin analiz edilmesi açısından çalışma önem arz etmektedir.

I. Uluslararası Hitit Güvenlik Çalışmaları Kongresi. 2021. ISBN–NO: 978-605-5244-20-0.

SSCB’nin dağılmasının ardından Çin’in jeopolitik etkinliği yeniden artmıştır. Ekonomik ve siyasi bakımdan zayıf olan ve “Avrasya Balkanları” olarak isimlendirilen fazlasıyla istikrarsız Orta Asya Bölgesi’yle sınırdaş olan Çin, bölge ülkeleriyle ilişkilerini geliştirme çabasındadır. Kuşak Yol Projesi benzersiz bir pazarda yaklaşık dört milyar nüfusu kapsayan, 65 ülkenin yer aldığı bir yatırım projesidir. Maksimum ekonomik faydayı amaçlayan, özellikle gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkeleri kapsayan Kuşak Yol Projesi’nin devlet destekli ekonomik ölçeği trilyonlarla ifade edilmektedir. Tacikistan, Çin’in ekonomik işbirliğinden maksimum fayda sağlamak için ciddi fırsatlara aynı zamanda tehditlere sahiptir. Çin proje kapsamında kara ve demir yolları, enerji bağlantısı, petrol ve madenin çıkarılması/işlenmesi, tarım ve besin, endüstri vs. gibi alanlarda yatırım yapmakta ve bölgedeki serbest ticaret alanlarını takip etmektedir. Öte yandan Tacikistan bölgede gün geçtikçe büyüyen Çin varlığından, demografik ve kültürel nüfuzundan da endişelidirler. Günümüze kadar geçen süreçte yer alan ülkelerin büyük birçoğu projeden dolayı ekonomik sıkıntılar yaşamıştır. Çin’e verilen tavizler, kiralanan doğal zenginlikler, limanlar... yeni sorunları doğurmakta ve Çin’e bağımlılığın artmasına neden olmaktadır. Bazı uzmanlar bu projenin Çin’in, hedef ülkelerini sürdürülemez borç seviyesine çekmek için tasarlamış jeostratejik araç olarak açıklamaktadır. Bu çalışmada tüm bu bilgiler ışığında projenin Tacikistan’a olan yansımaları ele alınmıştır.

VIII. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu. Turgay Düğen, Mesut Sönmez (Ed.). ISBN: 978-625-7698-54-2. Kesit yayınları, Niğde.

Bu çalışmada DYY’ların ekonomik büyümenin sonucu olup olmadığı, aynı zamanda ekonomik büyümenin enerji tüketiminde artış meydana getirip getirmediğini görmek adına Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan ve Kırgızistan’ın 1992-2019 dönemleri analiz edilmiştir. Yapılan eş-bütünleşme testinde Kırgızistan hariç tüm ülkelerde uzun dönemli pozitif bir etkileşim olduğu görülmüştür. Akabinde Granger nedensellik analizi uygulanmış, Kırgızistan ve Tacikistan’da değişkenler arasında hiçbir ilişki olmadığı, Özbekistan’da ekonomik büyümeden enerji tüketimine doğru tek yönlü, Kazakistan ve Türkmenistan’da DYY’lardan ekonomik büyümeye doğru tek yönlü, enerji tüketimine doğru ise çift yönlü pozitif ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Son olarak ülkelere panel veri analizi yapılmıştır. Sonuçlara göre ekonomik büyümeden enerji tüketimine doğru tek yönlü ve DYY ile enerji tüketimi arasında çift yönlü pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Gecikme sayısı 2 alındığında DYY’lardan enerji tüketimine doğru tek yönlü ve gecikme sayısı 3 alındığında ekonomik büyümeden enerji tüketimine doğru tek yönlü pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Uluslararası Türk Enerji Birliği Kongresi. Vakur Sümer (Ed.). ISBN: 978-601-7805-23-4. Eurasian Research Instıtute. Almaty, Kazakistan.

Uluslararası sermaye hareketleri 1970’lerde Bretton Woods sisteminin çökmesiyle beraber oluşmuştur.
Şimdilerde ise faiz-kur arbitrajına dayanmaktadır. 1990’lı yıllarda SSCB’nin dağılmasıyla yeni ülkelerin ortaya
çıkması sermaye hareketlerinde yeni arayışlar oluşturmaya başlamıştır. Borç niteliği taşımayan doğrudan
yabancı yatırımların, yeni teknoloji ve yönetimsel bilgileri aktararak üretim ve istihdamı arttıran,
ödemeler dengesinde iyileştirdiği dolayısıyla ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı pozitif yönde etkilediği bilinmektedir.
Literatürde doğrusal yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerindeki etkisini incelediğimiz
zaman da pozitif yönde etkilediğini görmekteyiz. Bu durumdan yola çıkarak çalışmanın amacı, 1995-2019
döneminde Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, ve Türkmenistan’daki uluslararası sermaye hareketlerinin
ekonomik büyümeye etkisini amprik olarak analiz edilmesidir. Analiz sonucuna göre ele alınan ülkelerde
DYY’da yaşanan % 1 birim artış GSYİH’da % 0.29 birim arttırmaktadır. Sonuç olarak uluslararası sermaye
hareketlerinin, sanayinin ve ihracatın ekonomik büyüme üzerinde pozitif bir etkisi vardır.

18. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi. Ahmet Vecdi Can, Suat Kol, Muhammed Kürşad Uçar, Onur Türkölmez (Ed.), İstanbul, 2020. ISBN: 978-975-498-264-0.

Çalışmada öncelikle kriz tanımı yapıldıktan sonra kriz türleri ve finansal kriz modelleri ele alınmıştır. Devamında literatür taraması yapılmış ve doğrusal olmama testlerinden bahsedilmiştir. Arkasından uygulama kısmına geçilmiş ve farklı piyasa stres göstergeleri ile finansal kriz tanımı baz alınarak Türkiye’de 1990 Ocak-2017 Şubat dönemi için endeksler oluşturulmuştur. Finansal stres değişkenleri eşit varyans ağırlıklandırma ve temel bileşenler analizi ile toplulaştırılmıştır. Oluşturulan endekslerin kriz ihtimallerini hesaplamak, düşük, normal ve yüksek stres dönemlerini tahmin etmek için kullanılan Markov rejim değişim modeli tahmin sonuçları verilmiştir. Test sonuçlarına göre yüksek stres dönemlerinin kriz yıllarında yoğunlaşması modellerin Türkiye krizlerini öngörmede başarısını göstermektedir. Seçilen dönemlerde yaşanan yüksek stres dönemlerinin kullanılan değişkenlerden hangileriyle açıklandığı Markov rejim değişim modeliyle ortaya konmuştur. Literatür desteğiyle seçilen borsa endeksi, kısa vadeli dış borçların rezervlere oranı, portföy yatırımları, M2 para arzının rezervlere oranı, enflasyon oranı ve ticaret haddi değişkenlerinin yüksek stres dönemlerinin tahmininde istatistiksel olarak anlamlı sonucuna ulaşılmıştır.

Türkiye Ekonomi Kurumu, 20. Ulusal İktisat Sempozyumu. Ayşen Sivrikaya (Ed.), 2020, Ankara. ISBN:978-975-8958-23-8.